ترخیص کالا از گمرک یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند واردات و صادرات کالا به شمار می‌رود که برای تسهیل حرکت آزاد کالاها در بازار جهانی ضروری است. این فرآیند می‌تواند پیچیدگی‌هایی داشته باشد و نیازمند دقت فراوان و آگاهی کامل از قوانین و مقررات گمرکی است. در ادامه به تفصیل به مراحل، مدارک مورد نیاز، هزینه‌ها، مدت زمان ترخیص و توصیه‌های مهم در این زمینه پرداخته‌ام:
مراحل ترخیص کالا از گمرک:
-
ثبت اظهارنامه کالا در سامانه گمرکی ELP
این اولین مرحله از فرآیند ترخیص است که در آن اطلاعات کالا به صورت آنلاین وارد سامانه گمرکی می‌شود. اظهارنامه شامل اطلاعاتی مانند نوع کالا، ارزش آن، مبدأ و مقصد، و نام صاحب کالا است. ثبت صحیح و دقیق این اطلاعات در سامانه گمرکی بسیار حیاتی است زیرا هر گونه اشتباه می‌تواند منجر به تأخیر در ترخیص کالا و یا حتی جریمه‌های سنگین شود. -
احراز هویت و تعیین مسیر کالا
پس از ثبت اظهارنامه، گمرک به بررسی مدارک و مستندات ارائه‌شده می‌پردازد. در این مرحله، مسئولان گمرک مدارک را تأیید کرده و مسیر ترخیص کالا را تعیین می‌کنند. این مرحله شامل ارزیابی اولیه از ریسک‌های احتمالی و تشخیص نوع کالا و کارایی آن است. -
کنترل کالا برای ترخیص
در این مرحله، کارشناسان گمرک از نظر فیزیکی کالا را بررسی کرده و تطابق آن با مدارک ثبت‌شده را ارزیابی می‌کنند. این بررسی ممکن است شامل بازبینی بسته‌بندی، بررسی ویژگی‌های فنی کالا و تطابق آن با مستندات صادراتی باشد. -
اخذ مجوز کالا هنگام ترخیص
برای برخی کالاها، دریافت مجوزهای خاص مانند مجوز بهداشت، استاندارد، قرنطینه، و گواهی‌های دیگر از سازمان‌های مربوطه ضروری است. این مجوزها باید قبل از ترخیص کالا از گمرک دریافت شوند. به عنوان مثال، کالاهایی که به مواد خوراکی، دارویی یا محصولات کشاورزی تعلق دارند، نیازمند اخذ مجوز بهداشت یا قرنطینه از وزارت بهداشت یا جهاد کشاورزی هستند. -
بررسی هزینه‌ها و تطابق کالا
در این مرحله، گمرک هزینه‌های ترخیص کالا را محاسبه می‌کند. این هزینه‌ها شامل مالیات بر ارزش افزوده، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و سایر هزینه‌های جانبی مانند هزینه انبارداری است. همچنین، زمان توقف کالا در گمرک بر هزینه‌ها تأثیرگذار است. هر چه مدت زمان توقف بیشتر باشد، هزینه‌های اضافی مانند انبارداری و نگهداری کالا افزایش خواهد یافت. -
صدور سند ترخیص کالا
پس از پرداخت هزینه‌ها و اتمام فرآیندهای اداری، گمرک سند ترخیص کالا را صادر می‌کند. این سند به عنوان مجوز نهایی برای آزادسازی کالا از گمرک عمل می‌کند. -
اجازه بارگیری کالا از انبار
با ارائه سند ترخیص، صاحب کالا مجاز به بارگیری کالا از انبار گمرک می‌شود. در این مرحله، کالا از انبار گمرک خارج شده و به مقصد نهایی خود ارسال می‌شود. -
خروج کالا از گمرک
پس از انجام تمامی مراحل فوق و تأیید نهایی، کالا به‌طور رسمی از گمرک خارج شده و وارد بازار می‌شود.
مدارک لازم برای ترخیص کالا:
- ترخیصیه: سندی است که از طرف صاحب کالا یا ترخیص‌کار صادر می‌شود و مشخص می‌کند که کالا آماده ترخیص است.
- بارنامه: مدرکی است که نشان‌دهنده مالکیت کالا است و باید از طرف شرکت حمل و نقل ارائه شود.
- فاکتور: این مدرک اطلاعات مربوط به ارزش کالا و شرایط خرید و فروش آن را شامل می‌شود.
- گواهی مبدأ: گواهی‌ای است که تأسیس‌کننده منبع کالا را مشخص می‌کند و برای بررسی اصل بودن کالا و رعایت مقررات واردات الزامی است.
- کارت بازرگانی: یکی از مدارک اصلی صاحب کالا است که نشان‌دهنده مجوز قانونی برای تجارت است.
- کارت ملی: برای شناسایی صاحب کالا و یا نماینده قانونی آن به‌عنوان یکی از مدارک شخصی ضروری است.
هزینه‌ها و مدت زمان ترخیص:
- هزینه‌ها: هزینه‌های ترخیص شامل مالیات بر ارزش افزوده، حقوق گمرکی و سود بازرگانی است. علاوه بر این‌ها، هزینه‌هایی مانند انبارداری، بازرسی کالا، و هزینه‌های مربوط به اخذ مجوزها (مثلاً هزینه‌های آزمایشگاه و گواهی‌های بهداشتی) نیز باید در نظر گرفته شوند.
- مدت زمان ترخیص: مدت زمان ترخیص کالا بستگی به نوع کالا، وضعیت گمرک و مدارک موجود دارد. معمولاً این زمان بین چند روز تا چند هفته متغیر است. هر چه مستندات دقیق‌تر و کامل‌تر باشد، فرآیند ترخیص سریع‌تر انجام می‌شود.
توصیه‌های مهم:
-
استخدام ترخیص‌کار مجرب: یکی از بهترین راه‌ها برای تسهیل فرآیند ترخیص، استخدام ترخیص‌کاری با تجربه است. این افراد به دلیل آشنایی با قوانین گمرکی و روندهای اداری می‌توانند به‌طور موثری در کاهش مشکلات و تأخیرات کمک کنند.
-
دقت در تهیه مدارک: هرگونه نقص در مدارک یا عدم تطابق آنها با اطلاعات کالا می‌تواند منجر به تأخیرات و هزینه‌های اضافی شود. بنابراین، ضروری است که تمامی مدارک به‌درستی تهیه و ارائه شوند.
-
رعایت زمان‌بندی: عدم توجه به زمان‌بندی می‌تواند هزینه‌های اضافی مانند هزینه انبارداری و نگهداری کالا را به دنبال داشته باشد. بنابراین، توجه به مدت زمان ترخیص و اتخاذ تدابیر لازم برای کاهش زمان توقف کالا در گمرک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
-
اخذ مجوزهای خاص: برای کالاهای خاص که نیاز به مجوزهای بهداشتی، استاندارد یا قرنطینه دارند، حتماً قبل از ورود کالا به گمرک، این مجوزها را تهیه کرده و روند اخذ آنها را به‌طور کامل دنبال کنید.
1. ارزش کالا در زمان ترخیص از گمرک
ارزش کالا در زمان ترخیص از گمرک به منظور محاسبه حقوق گمرکی و سایر هزینه‌ها، شامل سه مولفه اصلی است:
- بهای خرید کالا: این مقدار برابر با قیمتی است که کالا خریداری شده است. در صورتی که کالا از کشوری دیگر وارد شود، بهای خرید شامل قیمت FOB یا قیمت کالا به‌طور خام است.
- هزینه بیمه: هزینه‌ای است که برای بیمه کردن کالا در برابر خطراتی مانند آسیب، سرقت یا از دست رفتن در طول حمل و نقل پرداخت می‌شود.
- هزینه حمل و نقل: این هزینه‌ها شامل هزینه‌های حمل کالا از مبدا تا مقصد، شامل حمل هوایی، دریایی یا زمینی، هزینه‌های گمرکی مرتبط با ترخیص کالا در مبدا و مقصد است.
این هزینه‌ها به همراه نرخ ارز بانک مرکزی به قیمت نهایی کالا تبدیل می‌شوند تا برای محاسبه حقوق گمرکی و عوارض در گمرک استفاده شوند.
2. مسیر گمرکی و نحوه تعیین آن
تعیین مسیر گمرکی به یکی از مراحل حیاتی در ترخیص کالا است. مسیر گمرکی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
-
مسیر سبز: این مسیر برای کالاهایی است که با مدارک کامل و بدون نیاز به بازرسی فیزیکی وارد می‌شوند. در این حالت، اسناد و مدارک کالا به صورت اجمالی بررسی می‌شود و با حداقل زمان، ترخیص انجام می‌گیرد.
-
مسیر زرد: در این مسیر، کالاها نیاز به بررسی دقیق‌تر اسناد دارند و ممکن است مدارک بیشتری برای تایید استانداردها و صحت اطلاعات درخواست شود.
-
مسیر قرمز: این مسیر معمولاً برای کالاهایی است که ممکن است خطرات بیشتری داشته باشند یا نیاز به بررسی‌های بیشتر دارند. این نوع کالاها مورد بازرسی فیزیکی قرار می‌گیرند و تمامی اسناد باید به دقت بررسی شوند.
عوامل تعیین‌کننده مسیر گمرکی شامل مواردی نظیر کشور مبدأ کالا، تعرفه‌های ممنوع، استانداردهای کالا و ارزش آن هستند. این عوامل می‌توانند تاثیر زیادی در تسریع یا کندی فرآیند ترخیص داشته باشند.
3. مدارک و مستندات گمرکی
برای تسهیل روند ترخیص کالا، مدارک مختلفی مورد نیاز است که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اظهارنامه گمرکی: سندی است که توسط صاحب کالا تکمیل می‌شود و اطلاعات مربوط به کالا را به گمرک اعلام می‌کند.
- بارنامه: این سند از طرف شرکت حمل و نقل صادر می‌شود و اطلاعات مربوط به حمل کالا را شامل می‌شود.
- فاکتور: سندی است که جزئیات قیمت کالا و هزینه‌های مختلف را ثبت می‌کند.
- مجوزهای خاص: در صورت لزوم، برخی کالاها به مجوزهای خاص نیاز دارند که می‌تواند شامل مجوزهای بهداشتی، استاندارد یا زیست‌محیطی باشد.
4. گمرکات مهم در ایران
در ایران، گمرکات مختلفی برای ترخیص کالا وجود دارند که در هر منطقه مسئولیت واردات و صادرات را بر عهده دارند. برخی از گمرکات مهم عبارتند از:
- شمال کشور: گمرک‌های نوشهر، آستارا و اینچه برون از گمرکات کلیدی شمال ایران هستند که کالاها را از طریق دریای خزر یا مرزهای زمینی به داخل کشور وارد می‌کنند.
- آذربایجان شرقی: گمرک‌های تبریز و سهلان از گمرکات مهم منطقه آذربایجان شرقی هستند که از طریق مرزهای زمینی به خصوص مرزهای مشترک با ارمنستان و جمهوری آذربایجان فعالیت دارند.
- غرب کشور: گمرکات ارومیه و خوی در این منطقه فعال هستند که با کشورهای ترکیه و عراق در ارتباط هستند.
- جنوب کشور: گمرک‌های شلمچه، خرمشهر و دیگر گمرکات جنوبی ایران از مسیرهای اصلی واردات کالا از طریق دریا و مرزهای خشکی به شمار می‌آیند.
5. نقش شرکت‌های تخصصی در ترخیص کالا
شرکت‌های تخصصی مانند بارخدا به عنوان مشاور و راهنمای حرفه‌ای در این زمینه، می‌توانند در تمامی مراحل ترخیص کالا به صاحبان کالا کمک کنند. این شرکت‌ها معمولاً خدماتی نظیر:
- مشاوره و راهنمایی برای تکمیل مدارک گمرکی.
- هماهنگی با گمرکات مختلف.
- پیگیری مجوزهای لازم.
- ارائه خدمات حمل و نقل و بیمه.
- حل مشکلات گمرکی و رفع موانع ترخیص کالا را ارائه می‌دهند.
ترخیص و صادرات و واردات کالا از گمرکات بوشهر
استان بوشهر به دلیل موقعیت جغرافیایی استراتژیک و منابع معدنی غنی، همچنین امکانات حمل و نقل بین‌المللی توسعه‌یافته، توجه زیادی را از سوی تجار و سرمایه‌گذاران دولتی و خصوصی جلب کرده است. این عوامل موجب شده تا گمرکات متعددی در این استان فعال باشند که هر کدام خدمات مختلفی را ارائه می‌دهند. این خدمات شامل ترانزیت کالا، صادرات و واردات مرزنشینان، فرآیند ورود و خروج کالا، کارنه، امور مسافرتی و دیگر خدمات مرتبط می‌باشد. در ادامه، به معرفی برخی از گمرکات مهم استان بوشهر خواهیم پرداخت:
- ترخیص کالا از گمرک بوشهر
- ترخیص کالا از گمرک خارک
- ترخیص کالا از گمرک دلوار
- ترخیص کالا از منطقه ویژه اقتصادی 1
- ترخیص کالا از منطقه ویژه اقتصادی 2
- گمرک بوالخیر
- گمرک دیر
- گمرک کتگان
- گمرک دیلم
- ترخیص کالا از گمرک گناوه
- گمرک ریگ
- گمرک نخل نقی
- ترخیص کالا از منطقه ویژه انرژی پارس
ترخیص و صادرات و واردات کالا از گمرکات هرمزگان
استان هرمزگان، با توجه به موقعیت جغرافیایی و وجود بنادر تجاری مهم، گمرکات مختلفی را در خود جای داده است. لازم به ذکر است که هر کدام از این گمرکات خدمات خاص خود را ارائه می‌دهند و همه آنها برای ترخیص، واردات یا صادرات کالا فعال نمی‌باشند. در ادامه به معرفی این گمرکات خواهیم پرداخت:
- امور ملوانی گمرک ابوموسی
- امور ملوانی و مرزنشینان گمرک شیو
- امور کاپوتاژ گمرک سیری
- ترخیص کالا از گمرک بازارچه گنگ
- گمرک بندر لنگه
- ترخیص کالا از گمرک شهید باهنر
- ترخیص کالا از گمرک جاسک
- گمرک کرگان
- خدمات گمرکی از گمرک چارک و بندرخمیر
- امور ملوانی گمرک لافت
- گمرک پهل
- گمرک لاوان
- گمرکات سیرک، هرمز و تیاب
ترخیص و صادرات و واردات کالا از گمرکات سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان یکی از استان‌های کلیدی در زمینه واردات و صادرات کالا به کشور است که به‌ویژه به دلیل هم‌مرز بودن با افغانستان و وجود گمرکات متعدد، نقش مهمی در ترخیص کالا ایفا می‌کند. برخی از گمرکات این استان به شرح زیر هستند:
- گمرک زابل
- ترخیص کالا از گمرک زاهدان
- گمرک ایرانشهر
- گمرک کوهک و جالق
- گمرک سراوان
- گمرک میر جاوه
- گمرک میلگ
- ترخیص کالا از گمرک چابهار
- ترخیص کالا از گمرک منطقه آزاد چابهار
- ترخیص کالا از گمرک پیشین
- ترخیص کالا از گمرک کیش
ترخیص و واردات و صادرات کالا از گمرکات شرق کشور
استان‌های شرقی ایران مانند خراسان جنوبی و خراسان شمالی به دلیل مرزهای مشترک با افغانستان و سایر کشورهای آسیای میانه، نقش زیادی در واردات و صادرات کالا ایفا می‌کنند. در این بخش به معرفی گمرکات مهم این استان‌ها پرداخته می‌شود:
گمرکات خراسان جنوبی:
استان خراسان جنوبی به دلیل هم‌مرز بودن با کشور افغانستان، بخش بزرگی از تجارت خارجی ایران را بر عهده دارد. در این استان چندین گمرک فعال است که مسئولیت ترخیص و واردات و صادرات کالاهای مختلف را بر عهده دارند:
- ترخیص کالا از گمرک بیرجند
- ترخیص کالا از گمرک دو کوهانه
- گمرک ماهیرود
- گمرک یزدان
- گمرک گلورده
- ترخیص از گمرک بجنورد
گمرکات خراسان رضوی:
استان خراسان رضوی با دارا بودن مرزهای زمینی وسیع و موقعیت ویژه، چندین گمرک برای انجام امور واردات و صادرات کالا در اختیار دارد:
- ترخیص کالا از گمرک سرخس
- ترخیص کالا از گمرک باجگیران
- ترخیص کالا از گمرک لطف آباد
- ترخیص کالا از گمرک دوغارون
- ترخیص کالا از گمرک مشهد
ترخیص و واردات کالا از گمرکات سایر استان‌ها
استان‌های غیرمرزی ایران نیز گمرکاتی دارند که به ترخیص کالا، صادرات و واردات می‌پردازند. در این بخش به برخی از گمرکات مهم استان‌های غیر مرزی اشاره می‌شود:
ترخیص کالا از گمرکات اصفهان:
استان اصفهان یکی از مراکز صنعتی و تولیدی ایران است که به دلیل تولید کالاهایی مانند فرش، فولاد، آهن و مواد پتروشیمی، دارای گمرکات مهمی برای ترخیص کالا می‌باشد:
- ترخیص از گمرک فولاد مبارکه اصفهان
- ترخیص کالا از گمرک ذوب آهن اصفهان
- ترخیص از گمرک اصفهان
ترخیص کالا از گمرکات قزوین:
استان قزوین دارای یک گمرک اصلی است که کلیه خدمات گمرکی از جمله صادرات و واردات کالا، ترانزیت و امور مرتبط را ارائه می‌دهد:
- ترخیص کالا از گمرک قزوین
ترخیص کالا از گمرکات شیراز و تهران:
شیراز و تهران به عنوان مراکز صنعتی و تجاری مهم ایران، دارای گمرکات ویژه برای ترخیص کالا هستند:
- ترخیص کالا از گمرک شیراز
- ترخیص کالا از گمرک تهران
- ترخیص کالا از گمرک پیام کرج
شرایط ترخیص کالا
ترخیص کالا از گمرک‌ها در ایران به مجموعه‌ای از مراحل قانونی و عملی نیاز دارد. در اینجا به برخی از نکات کلیدی اشاره می‌کنیم که رعایت آنها به تسریع فرآیند ترخیص کمک خواهد کرد:
- دارا بودن مجوزهای لازم: یکی از نکات حیاتی در ترخیص کالا، داشتن مجوزهای ضروری است که نشان‌دهنده قانونی بودن واردات و عدم ارتباط با قاچاق است.
- کارت حق‌العمل‌کاری و کارت بازرگانی: این کارت‌ها توسط سازمان گمرک صادر می‌شوند و تاجر یا بازرگان باید آنها را برای انجام هرگونه فعالیت تجاری قانونی در اختیار داشته باشد.
مراحل ترخیص کالا:
- اخذ مجوز ثبت سفارش بازرگانی
- بیمه‌کردن کالا
- هماهنگی بازرسی در مبدا و مقصد
- دریافت پکینگ لیست و پروفرما
- تشکیل پرونده برای تخصیص ارز
- دریافت اسناد حمل از شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی
- تکمیل اسناد و تشکیل پرونده‌های گمرکی
- انجام بررسی و تایید اظهاریه توسط کارشناس فنی گمرکی
مجوزهای ترخیص کالا:
ترخیص‌کار گمرک برای انجام امور ترخیص کالا به مجوزهایی نیاز دارد که علاوه بر اسناد حمل و نقل، از جمله تاییدیه‌های سازمان‌های مختلف برای کالاهای خاص می‌باشد.
بهترین شرکت‌های ترخیص کالا
شرکت‌های معتبر برای ترخیص کالا، باید از ترخیص‌کاران حرفه‌ای بهره ببرند که با تمامی قوانین و مقررات گمرکی آشنا هستند. یکی از شرکت‌های معتبر در این زمینه، بازرگانی ترخیص بارخدا است که تجربه و سابقه طولانی در انجام امور ترخیص از گمرکات مختلف کشور دارد.
انواع کالاهای قابل ترخیص
- کالاهای مجاز: کالاهایی که بدون نیاز به اخذ مجوز خاص از گمرک وارد یا صادر می‌شوند.
- کالاهای مشروط: کالاهایی که واردات و صادرات آنها نیاز به مجوز از سازمان‌های خاص دارند.
- کالاهای ممنوع: کالاهایی که به دلیل قوانین جمهوری اسلامی ایران یا مسائل شرعی، واردات
