در دنیای تجارت امروزی، فرآیند واردات و صادرات کالاها به عنوان یکی از عوامل کلیدی در رشد اقتصادی شناخته می‌شود. ترخیص کالا از گمرک یکی از مراحل حیاتی در این فرآیند است که در صورت عدم انجام صحیح، کالا نه می‌تواند وارد کشور شود و نه به مقصد نهایی خود برسد. برای تسهیل این فرآیند، سامانه‌های پیشرفته‌ای مانند EPL و WMS.ir طراحی شده‌اند که با دیجیتال کردن مراحل مختلف، امکان پیگیری سریع‌تر و آسان‌تر ترخیص کالا را فراهم می‌کنند.
مراحل ترخیص کالا از گمرک
ترخیص کالا از گمرک یک فرآیند پیچیده است که شامل ثبت اسناد، پرداخت حقوق ورودی، دریافت مجوزها و انجام تشریفات گمرکی می‌شود. در این بخش، به صورت جامع به مراحل مختلف ترخیص کالا، مدارک مورد نیاز و زمان‌بندی تقریبی پرداخته شده است.
1. ثبت اظهارنامه گمرکی
اولین مرحله در فرآیند ترخیص کالا، ثبت اظهارنامه گمرکی است. در این مرحله، واردکننده باید اطلاعات مربوط به کالا و اسناد لازم را در سامانه EPL وارد کند. این اطلاعات شامل نوع کالا، وزن، ارزش، تعرفه گمرکی و دیگر مشخصات مورد نیاز است.
2. تخصیص مسیر گمرکی
پس از ثبت اظهارنامه، گمرک با توجه به نوع کالا، کشور مبدأ و اعتبار واردکننده، اظهارنامه را به یکی از مسیرهای گمرکی زیر اختصاص می‌دهد:
- مسیر سبز: بررسی اجمالی اسناد و ترخیص سریع کالا.
- مسیر زرد: بررسی کامل اسناد و مدارک همراه کالا.
- مسیر قرمز: بررسی فیزیکی کالا و نمونه‌برداری در صورت لزوم.
3. پرداخت حقوق ورودی
حقوق ورودی شامل عوارض گمرکی و سایر هزینه‌های قانونی است که واردکننده باید پرداخت کند. پس از محاسبه حقوق ورودی توسط گمرک، واردکننده باید مبلغ تعیین شده را از طریق شناسه پرداخت به بانک ملی واریز کند.
4. ارزیابی و تأیید نهایی
کارشناسان گمرک پس از بررسی اظهارنامه و مدارک ارائه شده، در صورت نیاز به نمونه‌برداری از کالا، اقدامات لازم را انجام می‌دهند. پس از تأیید نهایی، پروانه گمرکی صادر می‌شود و کالا آماده خروج از گمرک می‌شود.
5. خروج کالا از انبار گمرک
پس از دریافت پروانه گمرکی، واردکننده می‌تواند با ارائه اسناد مربوطه، کالا را از انبار گمرک تحویل بگیرد. در این مرحله، کالا توزین شده و پس از انجام کنترل‌های نهایی، از گمرک خارج می‌شود.
مدارک مورد نیاز برای ترخیص کالا
برای آغاز فرآیند ترخیص کالا، واردکننده یا نماینده قانونی وی باید مدارک زیر را به گمرک ارائه دهد:
- قبض انبار
- ترخیصیه
- بارنامه حمل
- عدل‌بندی
- بیمه‌نامه
- گواهی مبدأ
- گواهی وزن
- گواهی بازرسی (در صورت لزوم)
- فاکتور و پروفرما
- مجوزهای واردات از سازمان‌های مربوطه
- کپی کارت بازرگانی و کد اقتصادی
- گواهینامه استاندارد (در صورت لزوم)
- سایر اسناد مرتبط با کالا و فرآیند واردات
زمان‌بندی فرآیند ترخیص کالا
مدت زمان ترخیص کالا به عواملی چون نوع کالا، پیچیدگی اسناد و مجوزهای مورد نیاز بستگی دارد. جدول زیر، مراحل اصلی و مدت زمان تقریبی هر یک از این مراحل را نشان می‌دهد:
| نام فرآیند | مدت زمان تقریبی |
|---|---|
| اظهار اولیه اسناد | 1 تا 3 روز کاری |
| ثبت سفارش گمرکی | 7 روز کاری |
| دریافت کد ساتا | 3 تا 15 روز کاری |
| ارزیابی و کارشناسی کالا | 3 تا 5 روز کاری |
| بازبینی و درب خروج | 3 تا 5 روز کاری |
| اخذ مجوزهای مورد نیاز | 5 تا 15 روز کاری |
پیگیری ترخیص کالا از گمرک
برای پیگیری ترخیص کالا، سامانه‌های الکترونیکی نظیر EPL و WMS.ir به کمک واردکنندگان آمده‌اند. از طریق این سامانه‌ها، واردکنندگان می‌توانند با استفاده از شناسه اظهارنامه یا شماره کوتاژ، وضعیت مراحل مختلف ترخیص کالا را پیگیری کنند. امکانات این سامانه‌ها عبارتند از:
- مشاهده اطلاعات اظهارنامه
- بررسی وضعیت پرداخت حقوق ورودی
- اطلاع از موقعیت کالا در انبار گمرک
- دریافت پیامک‌های مرتبط با هر مرحله از ترخیص
پیگیری الکترونیکی و حضوری
پیگیری ترخیص کالا از گمرک به دو روش اصلی صورت می‌گیرد:
1. پیگیری الکترونیکی
سامانه‌های الکترونیکی مانند EPL و WMS به واردکنندگان این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به مراجعه حضوری، وضعیت ترخیص کالا را پیگیری کنند. این سامانه‌ها مراحل مختلف ترخیص کالا، از جمله وضعیت اظهارنامه، پرداخت حقوق ورودی و موقعیت کالا در انبار را به واردکنندگان اطلاع می‌دهند.
- ورود به سامانه EPL: واردکننده با وارد کردن نام کاربری و رمز عبور به سامانه EPL وارد می‌شود و می‌تواند اطلاعات مربوط به اظهارنامه و وضعیت پرداخت را مشاهده کند.
- استعلام وضعیت انبار در سامانه WMS: پس از ترخیص کالا، وضعیت حمل‌ونقل و مقصد نهایی کالا در سامانه WMS قابل پیگیری است.
2. پیگیری حضوری
در برخی موارد، به دلیل پیچیدگی‌های پرونده یا درخواست بررسی‌های دقیق‌تر، ممکن است نیاز به مراجعه حضوری به گمرک یا انبارهای مربوطه باشد. در این موارد، واردکننده باید مدارک لازم را به گمرک ارائه دهد و مراحل زیر را دنبال کند:
- بررسی پرونده در بخش ارزیابی
- پرداخت هزینه‌های گمرکی
- دریافت پروانه گمرکی
- بارگیری کالا از انبار
نکات کلیدی در پیگیری ترخیص کالا
- مدارک کامل: تهیه مدارک ضروری مانند اظهارنامه گمرکی، بارنامه، قبض انبار و فاکتور فروش بسیار مهم است.
- اطلاع از مسیر گمرکی: کالاها ممکن است در مسیرهای سبز، زرد یا قرمز قرار گیرند که هر کدام فرآیند متفاوتی دارند.
- مشاوره با ترخیص‌کاران حرفه‌ای: استفاده از خدمات شرکت‌های بازرگانی معتبر می‌تواند فرآیند ترخیص را سریع‌تر و آسان‌تر کند.
نتیجه‌گیری
پیگیری ترخیص کالا از گمرک به واسطه سامانه‌های پیشرفته و دیجیتال، ساده‌تر از گذشته شده است. با این حال، آگاهی از مراحل، مدارک و زمان‌بندی‌های مربوط به فرآیند ترخیص کالا ضروری است. انتخاب کارگزار حرفه‌ای و استفاده از سامانه‌های الکترونیکی به واردکنندگان کمک می‌کند تا این فرآیند را به بهترین شکل ممکن مدیریت کنند.
